Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in 3 gün sürecek Rusya gezisi dün başladı. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Çin Devlet Lideri Şi Jinping ortasındaki Kremlin Sarayı’ndaki birinci görüşme 4,5 saat sürdü. Ukrayna işgalinden sonra birinci kere Moskova’ya gelen Şi’nin ziyareti, Batı tarafından Ukrayna savaşı sonrası kuşatma altına alınan Rusya’ya açık ve tam dayanak olarak yorumlanıyor. İkili son olarak geçtiğimiz yıl 4 Şubat’ta, Kış Olimpiyatları sırasında Pekin’de bir ortaya gelerek “Sınırsız ortaklık” ilan etmişlerdi. Şi’nin, başkanlığında Rusya’ya yaptığı 9. ziyaret olurken, Şi ve Putin 40. kere biraraya gelecek. Görüşmelerde Ukrayna’daki savaş, Tayvan sıkıntısı, ABD ile gayrette müşterek yaklaşım üzere kıymetli konular ele alınması bekleniyor. Dünyanın dikkatle izlediği görüşmeler öncesi, Şi Rusya basınında, Putin de Çin basınında yayınlanan ve ikili ilgileri öven birer makale yazdı. Başkanlar bugün de resmi tepede (TSİ 15.00’te) bir ortaya gelecek. Tepede kritik mutabakatlara imza atılması bekleniyor.
Rusya önderi Putin’in davetiyle Moskova’ya gelen Çin Devlet Lideri Şi, Moskova’da havalimanında yaptığı birinci açıklamada ziyaretinin verimli olacağına ve yeni periyotta kapsamlı iştirak ve stratejik etkileşim bağlantılarının gelişimine yeni bir ivme kazandıracağına inandığını belirtti. İki ülke ilgisini “iyi komşuluk” ve “güvenilir ortaklık” diye nitelendiren Şi, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile karşılıklı ilgi alanına giren kıymetli bölgesel ve memleketler arası bahisleri görüşmeyi planladığını tabir etti.
Rusya başkanı Putin, Kremlin Sarayı’ndaki, Şi Cinping’i karşılama merasiminde, Çin’in Ukrayna savaşına ait tahlil teklifini incelediğini ve hürmet duyduğunu belirtti. Putin, ülkesinin, Çin’in geçen periyotta gerçekleştirdiği süratli kalkınmaya gıptayla baktığını da kaydetti. “İki ülkenin ortak hedefleri” paylaştığını belirten Şi, gelecek sene Rusya’da yapılacak seçimler öncesinde Rus halkının Putin’e dayanağının tam olduğunu gördüğünü söyledi. Çin önderi, Putin’in güçlü liderliği sayesinde Rusya’nın son yıllarda değerli gelişme kaydettiğini belirterek, Rus mevkîdaşını övdü. İki önderin de birbirine, “Sevgili dostum” diye hitap etmesi dikkati çekti.
Ziyaret öncesi başkanların kaleme aldığı yazılar birbirlerinin ülkelerinde yayınladı. Putin’in makalesi Çin’in önde gelen gazetelerinden ve Çin Komünist Partisinin yayın organı “Halkın Günlüğü” gazetesinde servis edildi. Makalede, ABD’ye karşı Çin ve Rusya’nın omuz omuza gayret ettiğine işaret eden Putin, Şi için “uzaktan gelen bir dost ve gerçek bir kardeş” tariflerini kullandı. Batı tarafından Rusya’nın ‘doğrudan tehdit’ ve Çin’in ‘stratejik rakip’ olarak ilan edildiğini kaydeden Rusya önderi, Ukrayna krizinde Çin’in yapan bir rol üstlendiğini kaydetti. Şi’nin yazdığı makale, Rusya’nın önde gelen yayın organlarından Rossiyskaya gazetesi ve RIA Novosti haber ajansının resmi sitesinde yayınlandı. Makalede 5 unsurluk bir kıymetlendirme yapan Şi, iki ülkenin, global arenada yakın uyum yaparak, büyük devlet olma sorumluluklarını faal formda yerine getirdiğini kaydetti. Makale’de Çin başkanı, Ukrayna krizinin barışçıl tahliline ait görüşlerini de paylaştı.
Görüşme öncesi UCM’nin Putin’i tutuklama kararına iki ülkeden koordineli reaksiyon geldi. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin, mahkemenin ‘objektif ve tarafsız bir tutum sergilemesi’ ve ‘devlet liderlerinin milletlerarası hukuk uyarınca yargı dokunulmazlığına hürmet göstermesi’ gerektiğini belirterek UCM’yi ‘siyasallaşmadan ve ikili standarttan kaçınmaya’ çağırdı. Kremlin’den yapılan açıklamada ise, “Ülkemize ve cumhurbaşkanımıza karşı çok sayıda düşmanca harekete şahit oluyoruz. Her şeyi dikkatle not ediyoruz ve çalışmaya devam ediyoruz” sözleri kullanıldı.
Şi’nin ziyaretinin ana gündem hususlarından birinin Ukrayna krizi olacağı düşünülüyor. Ziyaret öncesi açıklamalarda bulunan Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov, iki ülkenin barış planı üzerinde müzakerelerde bulunacağını kaydetti. Peskov, ziyaret sırasında savaşın gidişatına ait Şi’ye bir sunum yapılacağını da belirtti. Batı tarafından uygulanan ekonomik ve siyasi yaptırımlara karşı direnen Rusya ile Çin ortasında, “Kapsamlı paydaşlığı derinleştirme” bahisli bir mutabakatın imzalanacağı da belirtiliyor. Şi’nin ziyaret kapsamında 3 amacı olduğu düşünülüyor: Çin’in Rusya’dan ucuz petrol ve doğal gaz tedariğinin sürekliliğini sağlanması, hegemonik uğraşta dayanak ve başkan ülke olarak Çin’in kabulü ve Rusya ile ekonomik bağların güçlendirilmesi.
Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in ziyareti öncesi Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, 40 Afrika ülkesi temsilcisini Moskova’da ağırladı. İkincisi düzenlenen “Çok Kutuplu Bir Dünyada Rusya-Afrika” konferansında konuşan Putin, “Afrika Kıtası ile alakaları derinleştirmenin Moskova’nın öncelikleri ortasında olduğunu” belirtti. Ukrayna’nın tahıl muahedesinden çıkması durumunda dahi Afrika’ya tahıl tedarik etmeye devam edeceklerine dair taahhütte bulundu.
Çin hükümet bilgilerine nazaran Rusya, 2023’ün birinci iki ayında Suudi Arabistan’ı geçerek Çin’in en büyük petrol tedarikçisi oldu. Rusya’dan Ocak-Şubat periyodunda toplam 15,68 milyon ton varil petrolün ithal edildiği, bir evvelki seneye nazaran bu oranın yüzde 23,8 artış gösterdiği kaydedildi. Suudi Arabistan’dan ise tıpkı periyotta 13.92 milyon ton varil petrol tedarik edildi.
