Kalkınma bir bütündür ve süreç işidir. Bütün olması, ekonomik büyümenin kalkınma için kâfi olmaması; ülkenin tüm alanlarda düzgüne gitmesi gerekliliğini tabir eder. Sosyoekonomik ve endüstriyel göstergelerin de uyguna gitmesi, üretimin teknolojik gelişmeleri takip etmesi ve yapısının değişmesi; dış dünya ile kurulan ekonomik ve siyasi bağlarda bağımsız hareket etme kabiliyetinin kazanılması üzere daha birçok değişimin yaşanması gerekir. Kalkınmanın süreç olması ise politik karar alma sistemlerinin değişen öncelikleri âlâ belirlemesi ve süreci sürdürülebilir kılmasını söz eder. Kalkınmayı sürdürülebilir kılmanın en kıymetli bileşeni de hiç elbet refah artışını milletin her ferdinin hissetmesidir. Çünkü lakin bu sağlandığında kalkınma eforlarına politik takviye devam edecektir. Kabul etmek gerekir ki İsminde “kalkınma” olan bir parti olarak AK Parti, 20 yılı aşan iktidarı boyunca öncelikleri belirleme ve refah artışını kitlelerin hissetmesini sağlama konusunda Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca açık orta en başarılı iktidar olmuştur.
AK Parti iktidarını büyüme ve kalkınma perspektifinden incelediğimizde iki ana periyoda bölmek mümkündür. Birincisi büyüme eksenli periyottur. Kabaca 2012 yılına kadar geçen on yılı içine alan bu devirde öncelik 1990’lı yılların politik ve ekonomik türbülanslarının yarattığı hasarı tamir etme uğraşına verilmiştir. Bu periyodun başka bir karakteristiği ise sürdürülebilir kalkınma için yerin oluşturulmasıdır. Ekonomik refahın tabana yayılmasına değer veren AK Parti iktidarı, ulaşım ve telekomünikasyon yatırımları yanında beşeri sermayeyi oluşumuna tartı vermiştir. Yalnızca fiziki altyapının güçlendirilmesi ile yetinilmemiş; eğitim ve sıhhatte eşitlikçilik ve kapsayıcılık merkeze alınmıştır. Bu alanlarda sağlanan muvaffakiyet AK Parti iktidarına asıl dayanağı veren etrafın merkeze yürüyüşünü sağlamlaştırmış; bir bakıma ekonomik istikrarın politik istikrara transfer düzeneği fonksiyonunu görmüştür. Alttan alta yürüyen, vakit zaman açığa çıkan ve nihayetinde 17-25 Aralık ve 15 Temmuz darbe teşebbüsleri ile tepeye çıkan vesayet arayışlarının her seferinde güçlü bir formda savuşturulmasının temelinde büyüme ve refahın tabana yayılmasında Cumhuriyet tarihi boyunca hiçbir iktidarın sağlayamadığı bu muvaffakiyet vardır.
AK Parti iktidarının ikinci devri ise birinci devirde ülke olarak elde edilen ekonomik ve politik kazanımları yedeğine alarak Türkiye’nin bölgesel güç ve global aktör olma tezini destekleyen yeni açılım ve atılımların devridir. Hala daha çok dışarıdan gelen sınamalara karşın devam eden bu açılım ve atılım devrinin kendi içinde dönüşümlere hamile olsa da devam etmesi değerlidir. Tam bağımsız ve kendi kıymetleriyle barışık kalarak “muasır medeniyetler seviyesine” çıkma gayreti olarak tanımlayabileceğimiz bu periyodun devamlılığı Cumhurbaşkanımız Sn. Recep Tayyip Erdoğan’ın tekrar yetki almasına bağlıdır ve bütün olarak Cumhur İttifakının başarısıyla sağlanabilecektir.
Gelişmekte olan ülkelerin tamamında devlet kalkınma maksatlarını belirler; bu maksatlara ulaştıracak siyasetleri tasarlar ve uygular. Ne yazık ki çok az sayıda devlet “kalkınmacı devlet” kapasitesine sahiptir. Kapasite inşasında ve mevcut kapasitenin kullanılmasında başkanın değerli olduğu Japonya’dan Güney Kore’ye, Vietnam’dan Malezya’ya Doğu ve Güney Asya ülke örneklerinden anlaşılmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti, planlı devirde daha kurumsal hale gelse de yüzyıllık geçmişinin tamamında devletin kalkınma maksatlarını yönetmeye çalıştığı bir devlet olmuştur. Merhum Adnan Menderes ve Prof. Dr. Necmettin Erbakan’da olduğu üzere “kalkınmacı liderlik” perspektifini daha fazla önemseyen önderler gelmişse de politik istikrarsızlıklar nedeniyle bu başkanlar periyodunda kısmi bir muvaffakiyet sağlandığı söylenebilir. Erdoğan ise yirmi yılı aşkın iktidarı periyodunda sağlıktan eğitime, güçten savunmaya ve ulaşıma kadar her alanda Türkiye’nin ikinci yüzyılına da sirayet edecek tesir alanı oluşturan bir başkandır.
Yukarıda bahsettiğimiz üzere birinci on yılında 1990’lı yılların ekonomik hasarını giderici büyüme siyasetleri ile geçiren AK Parti bu devirde sıhhat ve eğitim hizmetlerini erişilebilir kılmayı ve toplumsal siyasetlerle refah artışını tabana yaymayı önemsemiştir. Sıhhatte fizikî altyapıda asıllı bir dönüşüm bu devirde başlamış; hastaların rehin olarak tutulduğu ve tedavi için gerekli ilaçlara ulaşamadığı bir sıhhat sisteminden tabir caizse beş yıldızlı hotel konforunda sıhhat hizmeti sunumuna geçiş yapılmıştır. Sıhhat hizmetleri meskende bakım hizmeti bağlamında en ücra köşedeki meskenlere dahi ulaştırılmıştır. Eğitimde de gibisi bir dönüşüm başlamış; dezavantajlı bölümlerin eğitimi için özel uğraş gösterilmiştir. Eğitim ve sıhhatte fırsat eşitliğinin sağlanması ekonomik eşitsizliğin kalıcı bir halde azaltılmasının en kıymetli yoludur. Bu devirde gelirin adil dağılımı ile ilgili göstergelerin tamamında gözlemlenen süratli düzgünleşme Cumhuriyetimizin yüzyıllık tarihinde eşine rastlanmayan bir süratle refahın tabana yayıldığının en değerli işareti olmuştur.
AK Parti’nin iktidardaki ikinci on yılının birinci yarısı Türkiye’nin bölgesel güç ve global aktör olma yolunda savını yükselttiği bir devir olmuştur. Mavi Marmara ve one minute çıkışlarıyla sembolleşen ve içeride tahlil süreci ile “kendine güvenen devlet” bildirisi veren Türkiye’nin yeni arayışı, çukur hareketleri, 17-25 Aralık süreci ve 15 Temmuz darbe teşebbüsü karşı sınamaları ile test edilmişse de milletin iktidara ve Baş(ba)kan Erdoğan’a duydukları inanç sayesinde savuşturulmuştur. Bir bakıma vatandaş geçmiş on beş yılda biriktirilen inancı ve gelecek için çizilen vizyonu sahiplenmiştir.
İkinci on yılda iktidar ulaşım altyapısında başlattığı hamleyi demiryoluna kaydırmış, savunma sanayiinde başlattığı atılımlara güçte bağımlılığı azaltıcı açılımları eklemiştir. Eğitim, sıhhat ve ulaşım altyapısında sağlanan dönüşüm kıymetli olsa bile Erdoğan’ın “kalkınmacı lider” özelliği kendini daha çok savunma sanayii ve güç dalı atılımlarında kendini göstermiştir. Türkiye’nin geldiği noktada savunma sanayi ihracatı yaklaşık 4.5 milyar dolara ulaşmış; hava, deniz ve kara savunma araç ve mühimmatı üretiminde kıymetli bir eşik geride kalmıştır. Artık insansız savaş uçağı ve uçak gemisi üzere yeni evreleri de yakında aşacağı aşikâr olan Türkiye bu sayede yalnızca Kuzey Suriye’de beliren tehditleri ortadan kaldırmakla kalmamış, Karabağ ve Libya örneklerinde olduğu üzere dostlarına bölge huzuru için hayati dayanak verebilir duruma gelmiştir. Savunma sanayiindeki gelişmeler Türkiye’nin bağımsız dış siyaset belirlemesine yer hazırlamış; tahıl koridorunda olduğu üzere Dünyanın çaresiz kaldığı meselelerin tahlilinde yegâne ümit haline gelmesini de sağlamıştır.
Ülkenin potansiyelini belirleme, buna uygun maksatları ortaya koyma ve teşvik, motivasyon ve uyumla her geçen gün yeni seviyeleri test eden savunma sanayi Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “kalkınmacı liderlik” vasfının en besbelli hissedildiği bir dal ise hiç elbet Türkiye’nin arabası vizyonudur. Potansiyelin varlığına ikna olmak, bunu harekete geçirecek babayiğit arayışına girmek ve en nihayetinde Türkiye’nin ikinci yüzyılını “Türkiye Yüzyılına” dönüştürme vizyonunun sembollerinden biri olarak TOGG’u yollara çıkarmak “kalkınmacı lider” vasfının ete kemiğe bürünmesinden öbür bir şey değildir.
Enerji alanındaki arayışlar ve kısa müddette ulaşılan seviye göz kamaştırıcı başka bir muvaffakiyettir. Yenilenebilir güç alanında yapılanlar üzere nükleer santral inşası da güçte çeşitliliği artırıcı ve bağımlılığı azaltıcı hamlelerdendir. “Üç tarafı denizle çevrili” kara kesimi olan Türkiye’nin denizlere “mavi vatan” gözüyle bakması çok değil yirmi yıl evvel dağlarına ve kırsalına hâkim olamayan bir devletin vizyonundaki genişlemeyi açık bir halde göstermektedir.
Ekonomiyle ilgili mevzular konuşulurken ekonomistler bile bir mekanik sistemden bahseder üzere konuşmaktadır. Hâlbuki beşerle ilgili hiçbir şey mekanik değildir. İktisat de sonuçta insanın ve toplumun unsur ile kurduğu bağlantıyı ele alır. Türkiye ile ilgili değerlendirmelerde ekonomik meselelerin tahlili tartışılmalıdır elbette. Fakat makroekonomik istikrarın sağlanmasının gerekliliğini tartışırken ülkenin kalkınma amaçlarında sağladığı muvaffakiyetin takdir edilmesi de değerlidir.
Kalkınma maksatlarını daima revize eden ve kritik kesimlerde sağladığı başarıyı bir sonraki atılım için manivela olarak kullanan “kalkınmacı lider” perspektifi Türkiye’nin son yirmi yıldaki en büyük kazanımlarından biridir. Elbet ki seçmen sandığa giderken savunma, otomotiv ve güç dallarındaki gelişmeleri de dikkate alacaktır. Elbette içe yanlışsız büzüşen bir ülke yerine “dosta itimat düşmana dehşet salan” bir ülkenin dünyaya açık vatandaşı olmanın haklı gururu, seçmenin sağduyusunda bir karşılığa sahiptir. Bu gururun yaşanmasında bir “kalkınmacı lider” olarak Cumhurbaşkanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan’ın hissesini seçmen görecek ve “Türkiye Yüzyılı” vizyonunun hayata geçmesi için gerekeni yapacaktır.
www.fatihyardimcioglu.com
Prof. Dr. Fatih Yardımcıoğlu 1979 yılında Sakarya’da doğdu, birinci okulu Sakarya’da, ortaokul ve lise eğitimini ise İstanbul Kartal Anadolu İmam Hatip Lisesinde tamamladı. 2002 Yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü’nden mezun oldu. 2006 Yılında Sakarya Üniversitesi, Maliye Anabilim Kısmında Yüksek Lisans eğitimi, akabinde 2012’de İktisat Anabilim Kısmında doktorasını tamamladı. 2010-2012 yılları ortasında konuk araştırmacı olarak YÖK Bursu ile İngiltere Durham Universitesi, Business School’da Doktora araştırması yaptı. 28. Devir Milletvekilliği Seçimi İçin üniversitedeki vazifesinden istifa ederek AK Parti Sakarya Milletvekili Aday adayı oldu.