Orta Doğu’da yeni bir sürece giriliyor ve adeta ABD’ye bir meydan okuma devri yaşanıyor. Arap ülkelerinin büyük kısmı Çin, Rusya, İran blokunun ekseninde alışmadık atılımlar yapıyor. Suudi Arabistan’ın İran, Yemen ve Suriye ile yakınlaşması bölgedeki tüm istikrarları değiştirdi. Buna paralel olarak Körfez ülkeleri ortasındaki ilgiler yeni bir şekillenmeye gidiyor. ORSAM Lideri Prof. Dr. Ahmet Uysal, sonunun nereye varacağı aşikâr olmayan bir jeopolitik kayma yaşandığına vurgu yaptı. Katar’da uzun yıllar gazetecilik yapan Hişam Güney ise Körfez ülkelerinin büyük ağabeyi pozisyonundaki Suudi Arabistan’ın Katar ve Bahreyn’i barıştırdığına dikkat çekti.
ABD’de Biden idarenin başa geçmesinin akabinde Orta Doğu’da yeni bir periyoda girildiğine dikkati çeken Prof. Uysal, “Çünkü Biden’ın Türkiye, Arap ülkeleri hatta İsrail üzere eski müttefikleriyle ortası makus. Bu ülkelerle kahır yaşayıp İran’a yanaşmaya çalışıyordu lakin Ukrayna savaşıyla bir arada orada da bir kırılma oldu. İran, Ukrayna-Rusya Savaşı’nda Rusya’nın yanında net bir halde yer aldı” kelamlarıyla bölge dinamiklerinde yaşanan değişime vurgu yaptı. Uysal, “Yine tıpkı biçimde Arap ülkeleri Amerika’nın Afganistan’dan süratli çekilmesinin getirdiği bir dert ile Biden’e kızgın. Amerika bizi de ortada bırakır telaşıyla, herkes kendi başının dermanına bakma sistemine yanlışsız gidiyor” yorumunu paylaştı.
Başta Suudi Arabistan olmak üzere Arap ülkelerinin ABD’ye karşı aldığı hali da belirten Uysal, “Rusya-Ukrayna savaşında ABD’nin kelamını dinlemediler. Mesela Biden, ‘Petrol fiyatlarını artırmayın’ diye çok ısrar etti. OPEC’in petrol üretimini azaltmaya gitmesiyle fiyatlar arttı ve bu da Rusya’nın işine yaradı. Batı’nın Rusya’yı sıkıştırma siyaseti Araplar sayesinde bilhassa Suudi Arabistan’ın tarafsızlığı sayesinde başarısız oldu. Bu türlü bir bağımsızlaşma süreci görüyoruz. Batı’nın genel bir gerilemesi, Çin’in giderek daha faal hale gelmesi, Suudi Arabistan’ın İran ile barışması formunda bir siyaset karşımıza çıkıyor. Orta Doğu ülkeleri de kendilerince bir pozisyonlanma yapıyor” değerlendirmesini yaptı.
İran-Suud barışması olayının Suriye’de, Yemen’de tahminen Irak’ta, Lübnan’da yansımaları olacağına dikkat çeken Uysal, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Hangisinde daha fazla olacağını bilmiyoruz. Bir hareketlenme, diplomatik hareketlenme var. Fakat hiçbir şey net değil. Yani çok akışkan ve daha bu yolun başındayız. Türkiye seçimleri kıymetli, Suudi Arabistan ile İran ne kadar anlaşacak değerli. Barışmak demek, anlaşmak değil. Diplomatik olarak önemli bir süreç bekliyor. Çözülmesi gereken çok evrak var ve bir pazarlık süreci de var.”
Arap ülkeleri bizi çantada keklik görme formunda Batı’ya ve ABD’ye ileti verdiler. Bunu Washington nasıl okuyacak? Alışılmış orada bir boşluk da var. Yani Biden idaresinin acizliği bunu okumalarını da zorlaştırıyor yahut gecikiyorlar. “Mesela Arapların petrolü dolarla satmaktan vazgeçip onun yerine yuan, euro yahut kendi paralarıyla satarlarsa, doların bu kadar cazip bir döviz yahut rezerv para olma özelliği kalkar” diyen Uysal, burada kaybeden ABD olur, diyor. Suudi Arabistan birinci kere çok farklı bir siyaset izliyor ve şaşırtan adımlar atıyor. Burada bir test yapıyor. Elini görmek isteyecek, gelen yansıları ölçecek, ABD’ye ne kadar baskı yapabilir, buna Suud ne kadar tahammül edebilir? Nitekim bugünlerde jeopolitik kayma diyebileceğimiz değerli gelişmeler yaşanıyor” dedi.
Katar’da uzun yıllar gazetecilik yapan Hişam Güney, son günlerde meydana gelen Katar-Bahreyn ortasındaki yakınlaşma üçüncü bir ülkenin arabuluculuğuyla gerçekleştiğine dikkat çekti ve “Bu ülke elbet Körfez bölgesinin büyük ağabeyi rolündeki Suudi Arabistan’dan diğeri değil. Suudi Arabistan başta Katar ve İran olmak üzere bölgede uyuşmazlık içinde olduğu ülkelerle alakaları düzeltme yoluna gitmiş ve bu ülkelerle ilgilerde yeni bir sayfa açtı. Bu bağlamda Suudi Arabistan’ın siyasi ve ekonomik olarak tesiri altında olan Bahreyn’in de Katar’la bağlantılarını gözden geçirmesi ve diplomasi kanallarını tekrar açması kaçınılmaz oldu. Bahreyn, Suudi Arabistan’ın bu arabuluculuğuna karşı koyamadı ve Katar’la bağlantıların düzelmesi için yeşil ışık yaktı” yorumunu paylaştı.