Planlandığı biçimde konutlar devam ediyor. Kolay değil, yüzyılın afeti dense de tarih okumaları yapan birisi olarak söylüyorum bin yıllık Anadolu medeniyetinde başımıza gelebilecek en büyük bela buydu. 680 bin konut 170 bin iş yeri yıkıldı. Bağımsız ünite olarak toplamda 850 bin üzere sayı var karşımızda. 1.9 milyon insan da meskenlerinden uzakta. Çadırlarda pek kimse kalmadı. 500 binden fazla insan konteyner kentlerde kalıyor. Konutundan dışında olan insanları inançlı konutlara alma üzere görevimiz var. Hatay’da 254 bin üzere Antakya’nın yüzde 90’ı yok olmuş. İkinci sırada Kahramanmaraş var, Malatya’da 100 binin üzerinde, 60 bin civarında da Adıyaman’da yıkılan yerlerimiz var.
180 binden fazla ihale yaptık. Ekim, Kasım üzere hak sahiplerine dağıtacağız. 300 bin konutun rezerv alanlarda yapılması için çalışmalarımız devam ediyor. Rezerv alan bulup inşaata başlamak için rezerv alan bulamıyoruz. Hazine toprağı arıyoruz, kentten uzakta olmasın istiyoruz, taban inançlı olsun istiyoruz.
Sel yataklarında, dere ağızlarında, sıvılaşma olan yerler, fay kırıklarının gittiği yerlerde yapılaşma olmasın. İnşaatlar yapılırken uygulamanın her etabında sıfır tolerans dediğimiz inşaat sürecini tamamlamak istiyoruz.
Çevreye çıktığınızda orman toprağı başlıyor. Orman kesilip konutlaşmaya açılsın istemiyoruz. Boş arazi de bulamıyoruz. Vatandaş da yaşadığı yerden çok kopmak istemiyor. Yerinde dönüşüm için konutunuzu dönüştürmek isterseniz para ve kredi veririz dönüştürün. TİP mukaveleler de verelim. Projeler de verelim. Yapı kontrol masrafından da kurtulun. Kâfi ki merkezdeki konutunuzu dönüştürün dedik.
Size parayı verelim nasıl yaparsanız yapın diye bi rşey yok. Tabanın sağlam olmadığı yerlerde bir daha asla yapı yapılamayacak. Sert yerlere vatandaş yapmak istediğinde tek katlıysa projesini verelim sorun yok. Her etabında kendilerine para vermeye devam edeceğiz. 1,3 milyona kadar konutlar için 750 bin liraya kadar da işyerleri için takviyede bulunuyoruz. Faizsiz 2 yıl geri ödemesiz, 10 yıl vadeli olarak veriyor. Vatandaşlar harikulade ilgi gösterdiler. 186 bin civarında müracaat var. 186 bin vatandaş birkaç katlı konutlar için de başvurdu. 250 bine yakın konut için vatandaşlar bize dayanak verin diyor. Konutları ihale ederken ihaleye çıkıyoruz. Bizden alan beşerler fabrikalardan kapı, pencere, lavabo alıyorlar, inşa edip monte ediyorlar. Yereldekilere yararı olmuyor bunun. Yereldeki mühendisten emekçisine kadar istihdam doğacak. Sanayi de canlanmış olacak. Merkez canlandığı için kentlere geri dönüşler olacak.
Binalar tespit edildiğinde ağır hasar, orta hasar ve az hasarlı diyoruz. Orta hasarlıyla ilgili mevzuat, bilim adamlarından rapor alıp belediyeden ruhsat alınırsa güçlendirme yapılabilir. Cumhurbaşkanımızın kanaati orta hasarlı binalar yorulmuş ve hasarlı binalar. Onlarca zelzele oldu. Bu binalar çok yoruldular, gerisinden artçılar yüzlerce… Bu türlü bir ortamda orta hasarlı binaların bir birçok yakın gelecekte olabilecek zelzeleye dayanmazlar. Biz hepsini ağır hasarlı üzere görmeye razıyız. Bizdeki yardımlardan onlar da istifade etsinler, konutlarını yapsınlar. Güçlendirmek o kadar güç ki, bina içinde aylarca inşaat bitmiyor. Tam manasıyla güçlendirmek de mümkün değil. 9 şiddetindeki zelzeleye sağlam olacak mevzuata sahibiz.
Biz bakanlık olarak 8 bin elemanımızla 6 milyon bağımsız ünitesi tek tek inceledik. Aylarca itirazlar devam etti. Giden beşerler işinde uzman beşerler. Bu mevzuda mahkemeleri yormak çok beğenilen olmayabilir. 19-20 bin civarında açılmış dava var.
Rezerv alanlarla ilgili Hatay’da sorun var. Hatay 8 zelzele geçirmiş ve daima tıpkı yere kurulmuş.
Tarihi yapıtlarla ilgili tespitler yapıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı işe başlıyor. Konutlar yıkılabilir, çok özelliği olmayabilir. 1000-2000 yıllık yapıtların korunması bizler için çok kıymetli. Kent merkezlerini bilhassa biz yapmak istiyoruz. Kent merkezlerini hakikat inşa edersek geleceğe de yanlışsız adım atmış oluruz. Adıyaman merkezdeki Musalla mahallesi. Kimlikli binaların hepsini Kayserili hayırseverler yapacak. Tescilli yapıtları bizim kesinlikle yapmamız gerekiyor. Pazarcık zelzele merkezinde meydan ve müze oluşturuyoruz, unutulmasın diye.
İstanbul nitekim bizi korkutuyor. İstanbul’da Zelzele bir beka problemi. 6 milyon civarında Konut var. 600 bini çok riskli, birinci etapta yıkılacak üzere görünüyor. 600 bini zelzeleye dayanmaz. Durduğu yerde yıkılan binalar var. Uykumuzu yitirip çok süratli vaziyet almamız gerekiyor. Himalayalardan başlayıp Alplere kadar uzanan en riskli 5 ülke ortasında yer alıyor.
