Dünya genelinde görülme oranı giderek artan kanser, kıymetli bir sıhhat sorunu olarak öne çıkıyor. Küresel Kanser İstatistik Verileri’ne nazaran 2020 yılında teşhis konulan 19,3 milyon yeni kanser hastası bulunurken, 10 milyon hastanın da kanser nedeniyle hayatını kaybettiği belirtiliyor. Yapılan araştırmalar kanserdeki artışın devam edeceğini, 2040 yılında 27,5 milyon yeni kanser hastası olacağını ve 16,3 milyon kişinin kanser nedeniyle hayatını kaybedeceğini gösteriyor. Erkeklerde akciğer, prostat, kalın bağırsak yaygınken, bayanlarda ise göğüs, kalın bağırsak, akciğer kanserine daha sık rastlanıyor.
Uzun süren ve geçmeyen öksürük, nefes darlığı, kabızlık yahut geçmeyen ishal, kanlı balgam ve kusma, göğüste sertlik, ele kitle gelmesi, lenf bezlerinde şişlik, büyüme, derideki benlerde kanama, geçmeyen yüksek ateş üzere şikayetlerin kanser belirtisi olduğuna dikkat çeken Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, “Bu tip şikayetleriniz varsa kesinlikle tabibe başvurun” dedi. Kanser olaylarının 3’te birinin farkındalık ve erken teşhisle önlendiğini söyleyen Yıldırım, “Diğer üçte biri ise erken teşhis ve tedavi ile büsbütün güzelleşebiliyor. Tarama programları, çevresel etkenlerin azaltılması üzere tedbirlerle milyonlarca hayat kurtarılabilir” diye konuştu.
Genlerde oluşan ve mutasyon ismi verilen değişiklik sonrası olağan hücrelerin değişmesi, denetimsiz çoğalması nedeniyle kanserin ortaya çıktığını hatırlatan Yıldırım, “Tüm kanserlerin yüzde 5-10’u genetiktir yani ailesel geçiş gösterir. Bu kümede kanser yapan genler bir kuşaktan başkasına genetik olarak aktarılıyor. Örneğin birinci ve ikinci derece yakınlarınızda göğüs yahut yumurtalık kanseri varsa ayrıntılı genetik test yaptırmanız gerekiyor. Ailede kalın bağırsak ve rahim kanseri olan bireyler varsa kalıtımsal kanser riskinizi belirlemek için genetik danışmanlık almanız hayati kıymet taşıyor” diye konuştu.
Dünya genelinde göğüs kanserinin en sık teşhis konulan tıp olduğunu söyleyen Yıldırım, “Meme kanserini akciğer, kalın bağırsak ve prostat kanseri izliyor. Rastgele bir şikayeti bulunmayan sağlıklı bireylerde kanserin erken periyotta teşhisi için tarama testi yapılıyor. Göğüs, kalın bağırsak, akciğer-ve rahim ağzı kanseri için önerilen tarama testleri ile erken teşhis sağlanıyor. Böylelikle kansere bağlı vefat oranı azalıyor. Bayanlara göğüs kanseri için 40-44 yaş ortası bazal bir mamografi yapılıyor. 45-55 yaş ortasında ise her yıl sistemli mamografi öneriliyor. 55 yaşından sonra da 2 yılda bir mamografi ile taramalara devam ediliyor” formunda konuştu.
Rahim ağzı kanseri için taramaya 25 yaşında başlanması gerektiğini söz eden Prof. Yıldırım, tarama testi olarak HPV testi ve pap smear testinin yapıldığına dikkat çekerek bazal bir HPV testi yapıldıktan sonra negatif ise her 5 yılda bir tekrarının, Pap smear testinin de her 3 yılda bir yapılmasının önerildiğini anlattı. Kronik bağırsak hastalığı olmayan ya da ailesinde kolon kanseri olmayan ortalama risk kümesindeki bireylerde kolonoskopi ile her 10 yılda bir tarama önerildiğinin altını çizen Yıldırım, “Yapılacak testlerin sonucu müspet gelirse kolonoskopi kural. Yüksek riskli hastalarda kolorektal kanser gelişiminin takibi için ferdî riskler dikkate alınarak tarama yapılması lazım. Bu hastalara yılda bir düşük yoğunluklu akciğer tomografisi çekilerek akciğer kanserinin erken tanısı mümkün oluyor” diye konuştu.
Prof. Yeşim Yıldırım tedavisini tamamlamış kanser hastalarında tekrardan kansere yakalanmamak için teklifler sıraladı:
* Sigara kullanmayın.
* Sağlıklı beslenin: (Kızartma, asitli ve şekerli içecek, işlenmiş besin, doymuş yağ tüketmeyin. Taze zerzevat ve meyve tüketin, tek tip beslenmeyin.)
* İdman yapın: (Her gün en az 30-45 dakika yürüyüş üzere hafif antrenmanlar ya da haftada 2 kere 60-75 dakika ağır idmanlar yapın)
* Ülkü kilonuzu koruyun, kilo almışsanız beslenme denetimi ve antrenmanla kilo denetimi sağlayama çalışın.