“Doğanın kendi sisteminde atık diye bir şey yoktur. Miadını tamamlamış her şey, tabiat istikrarında, öteki bir şeyin hammaddesi olur. Tabiatın kanunlarından örnek alarak, üretim ve tüketim davranışlarımızı dönüştürmek, atıkları tekrar kullanıma kazandıracak, döngüsel bir sistem kurmak zorundayız. Gerçekten, bütün kadim kültür ve inanç sistemleri, insanın yaratılışına, tabiat kanunlarına uygun bir, hayat biçimini öğütler. Bu, benim vatanım olan, esaslı medeniyetlerin beşiği Anadolu kültüründe de, böyledir. Doğup büyüdüğüm konutta de, yiyecekler nimet, yani Yaratıcının bir lütfu olarak kabul edilirdi. Rahmetin bazen tek bir pirinç adedine bağlı olabileceği, iki bireye yetenin, üç bireye de yetebileceği inancı hakimdi. İslam peygamberi Hz. Muhammed’in, ‘Nehir kıyısında bile olsan, suyu israf etme!’ buyruğu, dünyaya ve doğal kaynaklara nasıl bakmamız gerektiğini, asırlar öncesinden bize öğretti.”
Bu kelamlar 30 Mart Milletlerarası Sıfır Atık Günü’nde BM Genel Heyeti kürsüsünde konuşan Emine Erdoğan’a ilişkin. Erdoğan bugün daima birlikte el ele verip dünyayı kurtarmak gerektiğini söylerken dünyanın dört bir yanından gelen konuklar büyük bir dikkatle bu değerli konuşmayı dinliyordu. Emine Erdoğan’ın bugün bütün dünyanın dikkat kesildiği Sıfır Atık Projesi’nin birinci tohumu 2011 yılında bir mecmuada okuduğu haberden sonra atılmış. Okuduğu haberde Almanların meskendeki çöpleri “kompost”a çevirip daha sonra bu kompostlardan elde edilen gübrelerle bahçelerinde zerzevat, meyve, çiçek, ağaç yetiştirildiğini öğrenen Erdoğan bu haberin akabinde konut modeli kompost makinelerini araştırmaya internetten çeşitlerine bakmaya başlamış. “Aslında Anadolu’da bilinen bir uygulamaymış. Lakin ben bilmiyordum” diyen Erdoğan “Artık biz de Beştepe’nin çöplerini bu kompost makinelerinde gübreye çeviriyoruz her gittiğim yerde de tavsiye ediyorum, bilhassa de belediyelere” diye anlatıyor. Beştepe’nin bahçesinde en doğalından bitki ve ağaç yetiştirmeye başlamışlar. Kimyasal gübrenin pek çok ziyanı olduğunu hatırlatan Erdoğan, bu kompost makinelerin hem çöpleri öğütüp hem de doğal gübre üretmesini önemsiyor. “Kimyasal gübreler maalesef hastalık olarak bize geri dönüyor. Oradan çok üzülüyordum, fakat ne yapmak gerektiğini de bilmiyordum. Kompost, buna en hoş dermanmış. Hem atıklar gidiyor, çöp diye bir şey kalmıyor; hem de kompost ile doğal gübre oluşuyor” diyen Erdoğan, bugün pek çok kamu kurumunda yer alan bu kompost makinelerinin okullarda bile bulunduğunu lisana getiriyor ve ekliyor: “Pedalla bu makinalar çalıştığı İçin çocuklar okullarda kendi çöplerini kendileri gübreye dönüştürüyor.”
Şehirlerde çöplerin ayrıştırılmasında belediyelere büyük misyon düştüğünü hatırlatan Erdoğan, bu hususta halkın da imzalar toplayarak bu uygulamayı yapmayan belediyeler üzerinde baskı oluşturmasını tavsiye ediyor. Herkesin etraf konusunda üzerine büyük vazife düştüğünün altını çizen Erdoğan, en kolayından el yıkarken, diş fırçalarken bir yandan da musluktan akan su israfının önüne geçmek için pedallı lavaboları yaygınlaştırmayı öneriyor. Örnek olarak da 15 yıl evvel İtalya’da gittikleri eski bir lokantanın lavabosunu gösteriyor: “Ayaklı pedalla musluğu açılan bir lavabo idi. Bunu ben kaç yıldır, kaç bakana söyledim. Mesela o ayak pedalını bir uygulayabilsek olağanüstü bir şey, zira yönetim sizde, lakin elle olmuyor, su akıyor bu türlü.”
Sümeyye Erdoğan Bayraktar, annesinin ise her vakit israfa karşı meskende küçük önlemler aldığını hatırlıyor. Bayraktar, kızı Aybike’nin artık bu vazifesi üstlendiği söylüyor. Emine Erdoğan da doğruluyor ve ekliyor: “Biz ona işte çeşmeyi kapat demiyoruz, o ardımdan geliyor ve her gün bir ödül alıyor…”
Türkiye’nin iklim değişikliği ile uğraş ve sürdürülebilir kalkınma planları kapsamında sunduğu “sıfır atık” kararının BM Genel Şurasında kabul edilmesinin akabinde bir istişare konseyi kurulmasına karar verilmişti. Geçtiğimiz hafta ise bu heyetin üç yıl boyunca başkanlığını Emine Erdoğan’ın yürütmesine karar verildi. Teklifin özel bir görüşmede edildiğini söyleyen Erdoğan, “30 Mart aktifliği öncesi Genel Sekreter ile özel görüşme yaptık. Orada müşavere şurasına başkanlık etmemi teklif etti. Emsali olmadığını da söylediler. Şahsım ve ülkem ismine tekliften memnuniyet duyduğumu ilettim. Lider yardımcısının da Şili’den olacağını söyledi. Bu kıymetli fırsatı pahalandırmak için elimizden geleni yapacağız.” Hususla ilgili de detaylı bilgi veren Erdoğan bu projenin dünyada da BM’de de kalıcı olmasını çok önemsiyor. “Birleşmiş Milletler’de bu türlü bir oluşumun örneği yok araştırdığımıza nazaran. Üç yıllık bir proje, lakin alışılmış ben de keşke kalıcı bir kurumsallaşma olsa diye düşünüyorum. Birleşmiş Milletler’in yapısında ne yapılabilir, bilmiyorum. Vakitle araştıracağız” diyen Erdoğan, BM konuşmasında da belirtttiği üzere, Sıfır Atık Projesi’ni artık bir vakıf etrafında yürüteceklerini çok yakında Üsküdar’da bu vakfın merkezinin de hizmete gireceğini lisana getiriyor.
Sıfır Atık Projesi’nin en çok bayanlardan takviye gördüğünü Emine Erdoğan da onaylıyor. BM’de kendi gündemimizle öne çıkmış olmamızı da Erdoğan ayrıyeten çok önemsiyor. Konuşmasını yaptığı sırada eşi Recep Tayyip Erdoğan’ın da MGK toplantısında olduğunu söylüyor. Lakin konuşma sonrası birinci arayıp tebrik eden yeniden eşi Erdoğan olmuş. “Canlı İzleyemedi, o sırada değerli bir toplantı varmış Savunma Bakanlığının, Ulusal Güvenlik Heyeti Toplantısı. Sonra izledi. Lakin çıkar çıkmaz aradı. Benden çok heyecanlıydı” diye anlatıyor o telefon konuşmasını.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, Birleşmiş Milletler’in (BM) Memleketler arası Sıfır Atık Günü Özel Oturumu’na katılmak için geldiği New York’ta, Türk Amerikan Ulusal Yönlendirme Komitesi’nin (TASC) klasik iftar programına katıldı. TASC, klasik iftarını New York’taki Türkevi’nde Türk-Amerikan toplumu, Amerikan Müslüman toplumu, üst seviye yetkililer, yabancı diplomatlar, sivil toplum örgütlerinin temsilcileri ve öğrenciler olmak üzere çok geniş bir yelpazeden oluşan iştirakçilerle gerçekleştirildi.
Depremlerde verilen kayıpların herkesi derinden yaraladığını söyleyen Erdoğan, Türk devletinin gücü ve milletinin birliği ile sarılamayacak yaranın bulunmadığına dikkati çekerek, tüm devlet ve sivil toplum kuruluşlarının, işbirliği halinde seferber olduğunu anımsattı. “Bu şiddetli süreçte, geçmişte farklı ülkelere sayısız kez gösterdiğimiz dayanak ve dayanışma ile Türkiye’nin ne kadar fazla dost biriktirdiğini de görmüş olduk” tabirlerini kullanan Erdoğan, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de kendisine “Tüm insani krizlerde elini taşın altına koyan Türkiye’nin bu sıkıntı günlerinde yanında olmak hepimiz için bir borçtur” dediğini paylaştı. TİKA, AFAD, Kızılay, YTB, Diyanet, Yunus Emre Enstitüsü, Maarif üzere kuruluşların yıllarca Türkiye’nin şefkat elini en uzak diyarlara taşıdığını anlatan Erdoğan, “Bu sefer biz, en çok gereksinimimiz olan vakitte, adeta bir vefa ve dostluk çemberi ile kuşatıldık” dedi.
Deprem bölgesinde de Sıfır Atık Projesi’ni hayata geçirdiklerini lisana getiren Erdoğan, birinci günlerde depremzedelere dağıtılan plastik tabldotların yerini artık çelik tabldotlara ve bardaklara bırakması için düğmeye bastıklarını belirtiyor. Ayrıyeten zelzele bölgesine gönderilen ve giyilmeyen dokuma eserleri de geri dönüşümle iplik yapılmış. Sarsıntı bölgesinde yıkılan binaların ise enkazlarının ayrıştırma çalışmaları başlamış. Sarsıntının akabinde bölgeye giden BM-Habitat ayrıştırma konusunda çalışmalarını sürdürdüğünü lisana getiren Erdoğan, betonun kuma, demir ve ahşabın da yine kullanımı İçin bölgedeki çalışmaların tüm süratiyle sürdüğünü belirtiyor ve ekliyor: “Ne kadar sürecek, bir müddet vermek güç, fakat o bölgede hiç çöp bırakmayacağız.” Tekrar Erdoğan bölgedeki çadırların da daha sonra geri dönüşümde kullanılacağını tabir ediyor.