Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu ortasında 2010 yılında imzalanan hükümetlerarası mutabakat ile hayata geçen Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) Projesi, Türkiye’nin güçte kaynak çeşitliliğini artırmasına imkân sunacak. Saha lisansı 1976 yılında verilen Akkuyu NGS’nin devreye girmesiyle birlikte, Türkiye’nin yarım asırlık nükleer güç hayali gerçek olacak. Proje güçte sağlayacağı arz garantisi ve çeşitliliğinin yanı sıra ekonomik manada da değerli bir tasarruf sağlayacak. Proje, tek başına ülkedeki elektrik arzının yüzde 10’unu karşılayacak. Doğal gaz muhtaçlığı azalacak ve yıllık bazda 7 milyar metreküp doğal gaz ithalatı önlenecek. Kömür bazlı olarak hesaplandığında Akkuyu NGS ile CO2 salımı yıllık 35 milyon ton azalacak.
Akkuyu NGS’de Türkiye, teknoloji transferi ile yerli katkıya da büyük kıymet veriyor. Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı, proje şirketi, ana yüklenici, Rus Devlet Atom Gücü Şirketi Rosatom, ana dizayncı Atomenergoproekt ve onaylı ana gereç kuruluşu sıfatı ile TSE’nin yer aldığı Yerlileştirme Çalışma Kümesi bulunuyor. ‘Yerlileştirme Planı ve Yol Haritası’ uyarınca Akkuyu NGS Projesi kapsamında 6,5 milyar dolar yerlileştirme hedefleniyor. Kelam konusu maksada ait gelişmeler iki ayda bir takip ediliyor. Bunun 2,9 milyar doları (yaklaşık 55 milyar lira) içinse daha şimdiden mukavele yapıldı.
Akkuyu NGS’de 4 ünitenin tamamında Nükleer Düzenleme Kurumu’ndan (NDK) alınan lisans ile inşaat devam ediyor. Taze nükleer yakıtın 27 Nisan 2023 tarihinde alana getirilmesi planlanıyor. Projenin ekim ayında devreye alınması beklenen birinci ünitesinde polar vinci konseyimi, iç muhafaza kabı kubbesi montajı ve açık reaktör yıkaması tamamlandı. İkinci ünitede reaktör kabı heyetimi tamamlanırken, üçüncü ünitede ise kor tutucunun montajı ve iç müdafaa kabının ikinci katmanı yapıldı. Ayrıyeten, dördüncü ünitede reaktör binası, türbin binası ve başka ana tesislerinin inşası için temel döşemesi gerçekleştirildi.
Akkuyu’daki çalışmalar esnasında, proje birçok açıdan da birincileri içerisinde barındırıyor. Türkiye’nin nükleer güç alanındaki birinci adımı olan Akkuyu NGS’de dünyada yalnızca 5 adet bulunan ve dünyanın en büyüklerinden olan ‘Liebherr LR 13000’ model vinçlerden iki tanesi kullanıldı. Yeniden proje ile Türkiye, dünyanın en büyük NGS şantiyesine konut sahipliği yapıyor. Şantiye alanında en ağır periyotta yaklaşık 30 bin kişi çalışıyor. Yüzde 80 Türk çalışanın bulunduğu projede; başta nükleer güç, inşaat, elektrik elektronik olmak üzere 600’ü aşkın Türk mühendis vazife yapıyor.
Mersin’in Gülnar ilçesinde üretimi devam eden Akkuyu NGS’nin birinci ünitesinin temeli, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in görüntü konferans formülüyle katıldığı merasimle 3 Nisan 2018’de atıldı. Çalışmalar, 8 Nisan 2020’de ikinci ünitenin inşasına başlanmasıyla ivme kazandı. Üçüncü güç ünitesine birinci beton 10 Mart 2021’de yeniden Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Lideri Putin’in görüntü konferans prosedürüyle katıldığı merasimle dökülürken, dördüncü ve son ünitenin temeli ise 21 Temmuz 2022’de atıldı.
Akkuyu NGS’de birinci ünitenin devreye girmesiyle tarihinde birinci kere nükleer güçten ürettiği elektriği şebekesine aktaracak olan Türkiye, nükleerden güç üreten ülkeler ortasına girecek. Öte yandan, başka 3 ünitenin de birer yıl ortayla 2026 sonuna kadar faaliyete geçmesi hedefleniyor. Tam kapasite devreye girdiğinde yılda yaklaşık 35 milyar kilovatsaat elektrik üretecek olan Akkuyu NGS, ‘yap-işlet-sahip ol’ modeliyle yapılırken, projenin tüm inşa maliyetleri Rosatom tarafından karşılanıyor.
Avrupa Komitesi, 2 Şubat 2022’de nükleeri yeşil güç olarak kabul etmişti. Dünya genelinde nükleer güç projeleri revaçta. Arz garantisi sağlaması sebebiyle bu projelere yönelik ilginin önümüzdeki yıllarda da sürmesi bekleniyor. Dünya genelinde 422 reaktör işletmede, 57 tanesi inşa halinde. AB’nin elektriğinin yüzde 25’i nükleerden karşılanıyor. ABD’de 92, Fransa’da 56, Çin’de 56 ve Rusya’da 37 nükleer reaktör işletmede. Fransa, İngiltere, Güney Kore, Japonya ve Polonya nükleer güce daha
fazla yatırım yapmayı planlıyor.