SELİM HAN YENİACUN ŞANGHAY ÜNİVERSİTESİ
İsrail ve Suriye ortasında 20 Yüzyıl’ın ortasında başlayıp ve ihtilaflı Escort Kepez hudutlar çerçevesinde ele alınabilecek çatışmalar silsilesi günümüzde de devam etmektedir Genel manada bu savaş ateşkes ve taciz akınları üçgeninin uçlarında gidip gelen bu büyük kriz iki ülke toprakları ortasında cereyan Kepez escort etse de bu çatışmanın tarafları katiyetle yalnızca Israil ve Suriye ile hudutlu kalmamaktadır Şam hükümeti ve Tel Aviv ortasında çift kutup ortasına sıkışmış bir güç savaşı olarak tabir edemeyeceğimiz bu Kepez escort Bayan gayret İran ın Şam idaresi ABD nin ise İsrail tarafında yer almasıyla bilhassa Suriye İç Savaşının başından günümüze kadar farklı boyutlarda karşımıza çıkmaktadır
Suriye deki savaşın müdahil olan ülkeler için çeşitli önceliklerde kıymete sahip olduğu ortadadır Savaşa müdahil olan devletleri stratejik olarak müdahil ve güvenlik siyasetleri sebebiyle müdahil olanlar olarak iki kümeye ayırdığımız vakit İsrail şeklen güvenlik siyasetleri sebebiyle müdahil kümede yer aldığı düşünülebilir Ama sahip olduğu teknolojik üstünlük ve hali hazırdaki hudut çizgisinin güvenliğini problemsiz sağlayabilen bir ülke olarak gerçek durumunun stratejik müdahil olduğunu söylememiz yanlış olmayacaktır Suriye deki muhaliflerin DAEŞ dahil olmak üzere İsrail in sınırsal bütünlüğüne tehdit olabilecek kapasitede bir teşebbüste bulunmadıkları ve sahip oldukları teknolojik imkanların İsrail ordusu ile kıyaslanmasının mümkün olmadığı bir gerçektir İlaveten Suriye İç Savaşı nın ana muhtevasının da bir hak arayışı olduğunu ise göz gerisi edemeyiz Pekala kendi hudut güvenliğini Suriye İç Savaşı nın giriftliğine karşın sağlayabilen İsrail in bu savaşa etkin müdahil konumda olmasının altında yatan sebepler nelerdir
LÜBNAN VE SURİYE YLE DENETİMLİ GERİLİM
İsrail Suriye çizgisinde 1948 den itibaren bazen cephe savaşı bazen de vesayet savaşı olarak devam eden kriz nihayete ermemiş ve yakın vakit da bitecek üzere görünmemektedir 1967 de İsrail in Golan ı ele geçirmesi ve 1973 ten sonra da iki tarafın da bölgeden asker çekmesi ise bu ihtilafa tahlil olmamıştır 1981 yılında İsrail in Golan ı tek taraflı işgali ve 2019 yılında da ABD Lideri Donald Trump ın bu işgali legal olarak tanıması ise İsrail in Suriye hududundaki mevcut problemleri daha da derinleştirmiştir Gerek İsrail başbakanları gerekse Esad ailesi bu çatışma üzerinden iç siyasete biçim vermeye çalışmış olsalar da bu değişken oranlı çatışma mühletince her iki tarafın da arkasına aldığı ögeler sıkıntıyı bölgesel bir krizin ötesine taşımıştır
İsrail Camp David ile Mısır Güney Oslo süreci ile Ürdün Batı hudutlarını barış antlaşmaları çerçevesinde teminata almasına karşın kuzey sonlarındaki Lübnan ve Suriye ile uzun yıllardır kendi açısından denetimli gerginlik siyasetini korumaktadır Golan ın işgalinde geri adım atılmaması ve Lübnan a yapılan askeri operasyonlar kuzey komşusu olan bu iki devlet ve milletlerarası kamuoyu tarafından egemenlik haklarını ihlal olarak değerlendirilirken İsrail için tehlikeyi hudutlarının ötesinde karşılamak olarak algılanmaktadır HAMAS ve İslami Cihat Gazze şeridinde abluka altına alınmış iç düşman olarak değerlendirilirken kuzey hudutlarındaki Lübnan ve Suriye toprakları İsrail için dış düşmanın hareket alanı olarak görülmektedir Dış düşman ise Şii hilalinin son noktaları olan kuzey sonunun ötesindeki idareler ve bu idareler ile iş birliği yapan İran takviyeli Hizbullah ve çeşitli örgütleri içermektedir İsrail in savunma kapasitesi kuzeyden gelebilecek tehlikeleri kendi sonları içerisinde karşılayacak güçte olsa da Kuzey Doğu da Golan ve ötesi Kuzey Batı da ise Beyrut a kadar olan Cebel i Lübnan etekleri muhtemel risklere karşı faal gözetleme altındadır Buna karşın hem Ortadoğu da kendisine politik manada daha fazla alan açmak hem de iç siyaset açısından kullanışlı bir argüman olması sebebiyle Suriye deki savaş İsrail için kullanışlı bir mazerettir
İsrail Suriye Savaşı nın birinci evrelerinde nispeten daha az müdahil bir hal sergilemiş kendi hududuna yakın bölgelerde birtakım muhalif kümelere tıbbı yardım ve mali dayanak sağlamıştır Ancak İsrail in Suriye Savaşı na karşı müdahaleci bir hal takınmasını ve bu sıkıntıyı kendi hareket kabiliyeti açısından bir avantaja çevirme eforunu birkaç sebeple sıralayabiliriz İran ın ve İhtilal Muhafızları eski Kumandanı Kasım Süleymani nin gün geçtikçe Suriye de faal olması Rusya nın Şam idaresine ve İran a olan takviyesini arttırması ABD nin Trump idaresi ile birlikte bölgede olan varlığında sınırlamaya gitme kararı alması Kuzey Irak ta bağımsızlık için yapılan ama başarısızlığa uğrayan referandum süreci ile paralel olarak Türkiye nin YPG terör örgütüne ve terör koridoruna yapmış olduğu operasyonların muvaffakiyete ulaşması üzere nedenler İsrail i Suriye de faal müdahale içine sürükleyen ya da diğer bir deyişle kendi müdahalelerini legal kılan sebeplerdir
YENİ HÜKÜMET YENİ YAKLAŞIM GETİRİR Mİ
Bilhassa ABD nin Suriye den çekileceğini açıkladığı periyotta Suriye ve Lübnan a karşı düzenlenmesi mümkün operasyonlarının gündeme geldiği İsrail de erken seçim açmazı siyasal iradeyi bir yılı aşkın bir mühlet hükümetsiz bırakmıştır Bu geçiş devrinde 2019 2020 savunma bakanlığının Suriye ye karşı uyguladığı siyaset ABD Lideri Donald Trump ın çekilme açıklaması yaptığı tarihinden itibaren birkaç ay sakin bir seyir izlese de kısa bir mühlet içerisinde Suriye topraklarında İran amaçlarına karşı yapılan hava hücumlarına devam edilmiştir 2020 Şubat ında periyodun savunma bakanı Naftali Bennet e nazaran İran ın bir yıl içerisinde Suriye den çıkartılacağı öne sürülmüş ancak yeni koalisyon hükümetinde 2020 Mayıs ayı itibariyle İsrail Savunma Bakanlığı nın ve Dışişleri Bakanlığı nın merkez parti olan Mavi Beyaz ın önderi Benny Gantz a geçmesi ile birlikte İsrail in daima akınları bir müddettir tekrarlanmamaktadır Bir aydır süren bu yalancı baharı ise hükümet önceliklerinde geri planda kalması ile kıymetlendirmemiz mümkündür
Netanyahu Gantz hükümetinin hali hazırda denetim altında tutulabilen kuzey sonu üstünde yeni tartışmaları fitillemek yerine öncelikli maksatları olan Batı Şeria nın ilhakına odaklandıkları ve Kovid 19 pandemi sürecinde yavaşlayan işgal programının ABD Başkanlık seçimleri öncesine yetiştirilmeye çalışıldığı aşikardır Bu noktada İsrail in Suriye de en faal aktör olarak tanımlanabilecek olan Rusya ile 2015 yılından itibaren mekik diplomasisi içerisinde bulunduğunu söylememizde fayda vardır Başbakan Bünyamin Netenyahu nun geçtiğimiz beş yıl içerisinde yapmış olduğu onlarca Moskova ziyareti sayesinde İran ın Suriye de kâğıt üstünde müttefiki olarak gösterilen Rusya dan önemli ayrıcalıklar elde etmiştir 2016 Rusya İsrail saldırmazlık muahedesi ile yapılacak olan operasyonlarda iki ülkenin birbirini tolere etmesinin yolu açılmıştır Böylece İsrail aksi cephesinde önemli bir ortak kazanmıştır
BAE VE SUUD LA YAKINLAŞTI
İsrail in salt güvenlik tasaları ile Suriye savaşına müdahil olmadığı ortadadır İsrail in Körfez ülkeleri ve Suudi Arabistan ile olan bağlantılarındaki müspet ivmenin Suriye savaşındaki tavrı ile gerçek orantılı olarak yükseldiği düşünülünce İran aksiliği üzerinden Suriye ve Lübnan topraklarına yapmış olduğu müdahaleler yeni iştiraklerin kapısını açmıştır Öte yandan İsrail in ana söylemi Suriye Lübnan aksından İran ı çıkartmak olsa da göz arkası edilmemesi gereken pragmatist bir yaklaşım kelam bahsidir İsrail Suriyelilerin Şam idaresine karşı ayaklanmalarının yasal sebepleri ile ilgilenmek yerine etnik ayrılıkçı bir politikayı da devreye sokmaya çalışmaktadır Savaşın başlangıcından günümüze YPG eksenindeki ögeler aracılığı ile propaganda faaliyetleri içerisinde bulunan İsrail kurumları gözden kaçmamaktadır Kudüs İbrani Üniversitesi nde 2017 yılında düzenlenen ve ülke gündemine bomba üzere düşen Suriye muhalifleri konferansında YPG tezleri üzerinden bir Şam idaresi ve DAEŞ aksiliği oluşturmak istenmiş ilerleyen yıllarda Suriye nin kuzeyinde Türkiye nin yasal müdafaa hakkı olan terör operasyonlarında şahsen İsrail başbakanı Netenyahu tarafından manipülatif bir lisanla eleştirilmiştir
Suriye İç Savaşı nın İsrail açısından büyük bir konformizm doğurduğu aşikardır Ortadoğu da sınırsal hareket serbestîsinin ötesinde diplomatik mevzi kazanmasını sağlayan bu kriz Suriye den İsrail e yönelecek tehditlerin bertaraf edilebilmesinin ötesinde siyasal bir avantaja dönüşmüştür Suriye nin güneyinde Şam idaresinin aktifliği ortadayken Suriye nin güneyinde İsrail tarafından desteklenen kimi muhalif ögeler olsa da İran dayanaklı merkezlere akın mazereti ile Suriye ve Lübnan hava alanlarının ihlali İsrail e askeri manada ve siyasi manada hareket kabiliyeti sağlamaktadır İsrail Lübnan ın kara hava ve deniz hudutlarını 2019 da 2 290 defa 2020 nin birinci beş ayında ise 1010 sefer ihlal etmiştir Bu hareket kabiliyetinin ötesinde de İran aykırılığı üzerinden derinleştirdiği Suriye siyaseti İsrail i Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ile yakınlaştırmıştır Uzun yıllardır Netanyahu nun tek başına büyük bir pragmatizm ile yönetim ettiği Suriye siyasetinin yeni koalisyon hükümeti ile ne halde sürdürüleceği şu an için muammadır En azından Suudi Arabistan BAE ve İsrail ittifakının test alanlarından birisi olan Suriye de İsrail in Suriye siyasetlerinin 20 Yüzyıl’daki kadar Ortadoğu nun dengelerinden bağımsız olmayacağını söylenebilir